14-01-2010

Archiefdienst Land van Cuijk viert vijftigjarig jubileum 

Deze maand is het precies 50 jaar geleden dat de Archiefdienst Land van Cuijk werd opgericht. Op 1 januari 1960 startte Henk Essink als streekarchivaris van de archiefdienst. Het ging om een samenwerking tussen de toenmalige gemeenten in het Land van Cuijk (Beers, Boxmeer, Cuijk en Sint Agatha, Grave, Haps, Mill & Sint Hubert, Oeffelt, Oploo c.a., Vierlingsbeek en Wanroij). In 2010, een halve eeuw later, blikken we terug op een turbulente periode van verhuizingen (en gemeentelijke herindelingen), waarin de archieven van het Land van Cuijk de nodige omzwervingen hebben gemaakt. Sinds 2008 zijn deze archieven ondergebracht in de locatie Grave van het BHIC, dat in 2005 is ontstaan na een fusie tussen het streekarchief Brabant-Noordoost met het Rijksarchief in Noord-Brabant en het streekarchief Langs Aa en Dommel. 

Duik in de geschiedenis 
Vanaf de startdatum in 1960 begon streekarchivaris Henk Essink voortvarend met het inventariseren van de archieven van 'zijn' gemeenten. Aanvankelijk zetelde het streekarchivariaat in Cuijk. Eerst in het souterrain van het toenmalige (nieuwe) gemeentehuis, later verhuisde het naar de zolderverdieping. 
In september 1964 kwam Harm Douma in dienst als chartermeester en later in de functie van streekarchivaris. Rondreizend op de Solex of fiets gingen beide heren naar de gemeentehuizen, omdat alle archieven toen nog versnipperd op diverse locaties lagen. In 1967 nam het streekarchivariaat zijn intrek in twee kamertjes van het Wit-Gele Kruisgebouw aan de Trompetterstraat te Grave, want er was geen plek meer in het raadhuis van Cuijk. Rond 1969 startte de nieuwbouw van het toenmalige gemeentehuis in Grave. Echter, voor de archiefdienst werd gedacht aan het Oude Raadhuis. In juli 1987 overleed Henk Essink. De 'Essinklaan' in Grave herinnert ons nog dagelijks aan deze markante persoonlijkheid. 
Een belangrijk project dat Douma ter hand nam, was de inventarisatie van het eeuwenoude, deels middeleeuwse archief van het Kruisherenklooster (1371-1887) te Sint Agatha. Ook zette hij zich in voor het grote restauratieproject van de eeuwenoude Graafse archieven, die in de avond van 2 oktober 1902 tijdens een fataal binnenbrandje op het oude Graafse stadhuis deels in vlammen op gingen. De schade aan het oude archief was enorm. Gelukkig konden deze dankzij inzet van betrokkenen en subsidie gerestaureerd worden. 
Douma deed regelmatig mooie gelukvondsten. Zo vond hij op de zolder van de pastorie van Cuijk in een relikwieëndoosje het charter uit 1312 terug, waarbij de graaf van Marburg aan de Graafse St. Elisabethskerk een relikwie van de heilige Elisabeth van Thüringen schenkt. 

In 1989 ging het streekarchief Land van Cuijk samen met het streekarchief van Veghel en Oss, zo werd het Streekarchief Brabant-Noordoost geboren met Henk Buijks als directeur. Het werd een instelling van en voor de 15 gemeenten van Noord-Oost Noord-Brabant. Verder nam het Waterschap De Maaskant eraan deel. In 1995, na ruim 31 jaar trouwe dienst, nam Harm Douma afscheid van 'zijn' archief. Nog steeds komt hij wekelijks naar Grave als vrijwilliger van het BHIC. Per 1 september 1995 werd Gerjan Hulsegge de nieuwe rayonarchivaris van het rayon Grave. 

Nieuwbouw Grave 
Nog langer wachten met nieuwbouw en blijven zitten in de vochtige kelder van het oude Graafse stadhuis zou schadelijk zijn voor de archieven. Ook bleek deze ruimte te klein te zijn. Vandaar dat men rond 1995 dacht aan een nieuw archiefdepot in het stadhuis. Maar in 1998 werd duidelijk dat de regioarchieven te omvangrijk waren om in het stadhuis onder te brengen. De eerste nieuwbouwplannen voor een nieuw archiefgebouw te Grave dateren van het jaar 2000. Maar realisatie zou nog jaren op zich laten wachten. Dus werd besloten de archieven na ontschimmeling tijdelijk onder te brengen in de Citadel in Den Bosch. Daar zouden ze tot 2007 blijven, totdat de nieuwbouw in Grave klaar zou zijn. Intussen vond de bovengenoemde fusie plaats. In de zomer van 2005, toen het BHIC al bestond, werd de eerste paal voor de nieuwbouw in Grave geslagen. Architect Erick van Egeraat tekende voor een modern en opvallend kantorencomplex waar het stadhuis Grave, Mooiland Maasland en het BHIC een onderkomen vonden. 

BHIC Grave 
In Grave hebben nu dus alle lokale en regionale archieven van Noord-Oost-Brabant een veilig onderdak gekregen. Bezoekers kunnen hier terecht voor onderzoek naar hun voorouders of om te spitten in oude charters. Het BHIC heeft zo?n 30 kilometer aan archieven in huis; het merendeel daarvan staat in de Citadel in Den Bosch. BHIC Grave neemt al gauw zo'n 5 kilometer hiervan voor haar rekening. Deze archieven komen uit Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Landerd, Mill en Sint Hubert, Sint Anthonis en Uden. Wie onderzoek wil komen doen, kan altijd terecht zonder van te voren een afspraak te maken. Daarnaast kan veel 'spitwerk' ook thuis gebeuren. Op onze website vinden steeds meer mensen hun weg. Of het nu gaat om lokale geschiedenis, stamboomonderzoek of historisch onderzoek. Ook organiseert het BHIC maandelijks avonden in de regio. 

http://www.bhic.eu/index.php?id=227&id_nieuws=114